Menu
> >>>Gjuha e thyer, gjuha qe thyen
I ri Gjuha e thyer, gjuha qe thyen Shiko më të madhe

Gjuha e thyer, gjuha qe thyen

Ardian Vehbiu A-003468

Libër i ri

Përshkrim i shkurtër

“Gjuha e thyer, gjuha që thyen” është libri i fundit i autorit, publicistit dhe gjuhëtarit Ardian Vehbiu. Libri përbën një vëzhgim mbi lirinë e fjalës publike në Shqipërinë totalitare.

Më shumë detaje

10 Artikuj

Detaje të librit

Shtëpia Botuese

Botimet Çabej
ISBN9789995635510

1 500 Lekë

Si të blej?

Shto në listën e librave që dua

Porosit me një klik

Share

30 libra të tjerë nga e njëjta kategori:

Më tepër

Regjimi totalitar mund të fillojë me censurën, por vetëm duke e çuar më tej – sepse nuk kërkon aq t’u imponojë qytetarëve çfarë nuk duhet thënë në publik, sa t’i stërvitë këta për ta riprodhuar veten në publik duke thënë ato që duhen thënë, pra nëpërmjet indoktrinimit.

Indoktrinimi paraqitet si e kundërta e censurës, sepse ka natyrë (logjikisht) pozitive; të bën të thuash gjëra të caktuara dhe, përkatësisht, të marrësh fjalën në rrethana të caktuara, të skriptuara.

Individi gjuhësisht i indoktrinua flet në publik me parafabrikate, ose me fraza të përdorura prej të tjerëve, duke e lejuar veten të flitet nga ligjërimi i Tjetrit.

Qytetarët të cilëve liria e fjalës veç u mohohet, okupojnë nivelet më të ulëta të hierarkisë sociale; për të bërë përpara, nuk mjafton të mos thuash atë që nuk i pëlqen pushtetit, por duhet të thuash atë që i pëlqen pushtetit. Kjo e dyta i kërkon qytetarit edhe punë ligjërimore për konstituimin e rendit publik totalitar.

Puna ligjërimore është punë e mirëfilltë, që angazhon trupat dhe mendjet e folësve publikë: zërin dhe aparatin e nyjëtimit të fjalës, frymën, duart – në rastin e të shkruarit – sytë dhe veshët; vëmendjen dhe mendjen.

Njerëzit komunikojnë mes tyre për të shkëmbyer informacion dhe emocion; për të riprodhuar komunitetet dhe veten si subjekt social; për t’u organizuar në punë dhe në kohën e lirë.

Njerëzit e indoktrinuar punojnë për të siguruar hegjemoninë e doktrinës – duke e kthyer komunikimin publik në një lloj radioje intertekstuale, ku veç rimerren dhe risillen në vëmendje blloqet e gatshme të thënieve të Tjetrit.

 

FRAGMENT

Nga kapitulli "Pamje të disidencës"

 

Breza të tërë u rritën tek ne me kultin dhe mitin e arratisjes në mendje: të tyrin, si diçka që mund ta provonin nëse krijoheshin rrethanat; si legjendë a rrëfim për arratisjet e të tjerëve, të suksesshmet dhe të dështuarat, ndjekjet me qen, vrasjet në kufi, ekspozimet publike të kufomave; si përfytyrim a ëndërrim të vagullt (evazion), të llojit “sikur të jetoja në Paris...”.

 

Por kish edhe një lloj tjetër arratisjeje – që edhe ajo e nxirrte individin nga bota e deriatëhershme, por jo për ta projektuar mirëfilli në një gjeografi tjetër. Një arratisje si të thuash mendore: shkëputje nga realiteti, nga jeta sociale, nga kalendari. E atij që vendoste të mbyllte sytë dhe veshët dhe të hiqej mënjanë, për të mos e jetuar më “jetën socialiste”, duke parapëlqyer hijen ndaj dritës.

 

Në vitet 1970, kjo lloj ndarjeje nga “të tjerët” u damkos si shfaqje e huaj, si sëmundje që kish nevojë të luftohej: që këtej edhe lufta kundër “indiferentizmit”, që ndonjëherë shfaqej edhe si “menefregizëm”. Personi i prekur nga ky virus, mund të ishte fizikisht i pranishëm në grup, por mendja e tij ndodhej tashmë gjetiu: me dëshirën e tij, ai kish vendosur të tërhiqej nga realiteti “socialist”. Të tillë elementë, që shpesh nuk merrnin pjesë ose nuk angazhoheshin në veprimtaritë dhe ritualet karakteristike për njeriun socialist, ndonjëherë akuzoheshin për “parazitizëm”, ose përndiqeshin për shkelje të tjera morale – meqë realitetin këta e refuzonin edhe duke përbuzur normat “morale”. Kish mes tyre “huliganë”, alkoolistë, “gagarelë”, prostituta. Sikurse kish edhe njerëz me çrregullime mendore, përfshi edhe psikotikë. Të gjithë bashkë përftonin një “zonë” sociale kaotike, ku devijimi politik dhe devijimi mendor gërshetoheshin, njëherësh shkaqe dhe pasoja të largimit.

 

Në Bashkimin Sovjetik të po kësaj periudhe, për shkak edhe të një qëndrimi më tolerant të regjimit ndaj sjelljeve jo- konformiste mes të rinjve (dhe më pak të rinjve), dukuria ndeshej rëndom. Alexei Yurchak, që i ka studiuar në imtësi marrëdhëniet e individit me pushtetin dhe komunitetin në atë vend, në vitet 1960-1980, përdor termin "vnye", për një lloj marrëdhënieje që e vendos individin në zonën kufitare midis këndej dhe gjetiu. Te kjo "vnye" mund të gjesh ngjashmëri të mëdha, por edhe dallime radikale me disidencën: disidenti e merr regjimin seriozisht dhe e kundërshton ballazi; ndërsa vnye i kthen kurrizin, duke e injoruar. Dukuria ka të bëjë drejtpërdrejt me shkallën e angazhimit social: disidenti mund të bëjë polemikë me autoritetin partiak, që i kërkon ta vëjë ditën e pushimit në dispozicion të bujqësisë socialiste, ndërsa ai tjetri, që ka zgjedhur të jetë vnye, thjesht nuk paraqitet për punë. Të dy refuzojnë, por në mënyra të ndryshme, ndoshta të kundërta. Në Rusi dhe më pas në Bashkimin Sovjetik kjo lloj tërheqjeje nga realiteti dhe mbylljeje në indiferencë ka qenë identifikuar tek i ashtuquajturi “vnutrennii emigrant” (внутренний эмигрант), që mund të jepet në shqip si “emigrant i brendshëm”. Sipas studiueses Irina H. Corten, shprehja emigrant i brendshëm filloi të përdoret në vitet 1920, për ata intelektualë rusë që, megjithëse nuk e pëlqenin regjimin sovjetik, vendosën të rrinë në Bashkimin Sovjetik, në vend që të emigronin.

...

 

Gjithsesi, shoqëria sovjetike në vitet 1960-1980 ishte tejet më liberale se ajo në Shqipëri, ngaqë pushteti totalitar në Tiranë nuk ishte distancuar aspak nga metodat staliniste të kontrollit, të disiplinimit dhe të ndëshkimit të qytetarëve të vet. Për këtë arsye në Shqipëri nuk kishte disidencë, në atë kuptim me të cilin ky term përdoret për çfarë ndodhte, në të njëjtën kohë, në Bashkimin Sovjetik. Sikurse e kam cekur në pjesën e dytë të kësaj eseje, e vetmja alternativë që u ofrohej të pakënaqurve, të zhgënjyerve ose atyre që nuk e honepsnin dot regjimin ishte distancimi nëpërmjet largimit nga realiteti, ose mbylljes ndaj së tjerëve, skizo-disidencës ose krijimit të një të çare metafizike mes vetes dhe botës.

Të dhëna

Lloji i botimitMe kapak te holle
Faqe309
ISBN9789995635510
Viti i Botimit2019
VendodhjaTirane
GjuhaShqip
Tipi i publikimitLibër
StatusiI ri
Numri i botimeveI parë

Libra të rinj Shiko më shumë >>

Libra të tjerë të autorit