Menu
> >Nulla dies sine linea
I ri Nulla dies sine linea Shiko më të madhe

Nulla dies sine linea

Dritëro Agolli DRI0008

Libër i ri

Përshkrim i shkurtër

Aforizmat e Dritëro Agollit përbëjnë një libër me modele të stërlashtë sa gjithë historia e mendimit njerëzor, po aq sa dhe me origjinalitetin e një shekulli të ri. Nuk është aspak e vështirë t’ua gjesh vendin dhe pozicionin aforizmave të këtij libri në strukturën tërësore të veprës së Dritëro Agollit. Lexuesit menjëherë do t’i vijnë në mendje esetë dhe eskizet që ka lexuar në romanin Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo dhe ushtrimet aforistike të autorit dhe të personazheve të tij në romanin Arka e djallit.

Më shumë detaje

10 Artikuj

Detaje të librit

Shtëpia Botuese

Dritero
ISBN9789992734728

1 200 Lekë

Si të blej?

Shto në listën e librave që dua

Porosit me një klik

Share

22 libra të tjerë nga e njëjta kategori:

Më tepër

Në fillim pak fjalë

Përmbledhjen me aforizma dhe shprehje aforistike mendova ta quaj me një thënie latine: “Nulla dies sine linea”, që shqipërohet: asnjë ditë pa një vijë. Këto janë fjalët e Plinit, historian dhe mendimtar romak, për piktorin e famshëm të Greqisë antike Apelles, që jetoi në shekullin e katërt para erës së re, si mik dhe si portretist i Aleksandrit të Madh.

Shprehja e Plinit e ka kuptimin: asnjë ditë pa punë. Kështu ka lindur edhe kjo përmbledhje me aforizma dhe me shprehje aforistike. Prej kohësh, krahas punëve të mia, kam hedhur në letër ndonjë mendim, që më ka ardhur fluturimthi, dhe pa e kuptuar janë mbushur fletorka të tëra. Më vonë më është dashur që këto thënie t’i ndaj në tema të veçanta, duke i rishkruar në nja dy fletore të tjera. Këtu më erdhi në ndihmë Sadija, gruaja ime, që duke ia lexuar unë, i rishkroi të seleksionuara.

Gjatë rishkrimit kam hequr shumë aforizma, pasi më dukej sikur ishin të huazuara, të thëna para meje nga të tjerët. Zakonisht kështu ndodh me aforizmat: ato padashka kalojnë shpesh nga koha në kohë dhe nga autori në autor, si fjalët e urta të popujve. Po ky kalim, në përgjithësi, është rrjedhojë e përputhjes së mendimeve

që sjell përvoja e jetës. Le të na vijnë në ndihmë shembujt. Shprehja e vjetër latine na thotë: “Qui non laborat non manducet”, (shqip: “kush nuk punon, nuk ha”). Kjo

thënie gjendet edhe tek Bud’hid’harma, themeluesi i sistemit të xen-budizmit: “një ditë pa punë, një ditë pa ngrënë”. Po si shkoi kjo aforizmë nga Roma në Kinë apo në Indi, kur ende mungonin mjetet e komunikimit, madje edhe Japonia nuk ekzistonte? Pothuajse e njëjta shprehje gjendet edhe në Bibël: “I papuni nuk ha”! E ç’mund t’i thuash këtij fluturimi të aforizmës?

Po sjell edhe një shëmbull nga fundi i shekullit të 19-të. A. Çehovi në formën e një aforizme ka thënë: “Shkurtësia është motra e talentit”. Është fjala për konçizitetin në një vepër letrare. Më shumë se një shekull e gjysmë para Çehovit, një mendim të tillë ka shprehur B. Franklini, fizikant, publicist dhe burrë shteti amerikan: "Shkurtësia është shpirti i mënçurisë”. Askush nuk beson se Çehovi e ka kopjuar këtë thënie nga Franklini! Duke përgatitur këtë përmbledhje me fjalë të urta

pikërisht më ka shqetësuar përsëritja e thënieve të të tjerëve, megjithëse kam qënë i vetëdijshëm se kësaj nuk do t’i shpëtoja. Veçanërisht i trembesha përsëritjes së fjalëve të urta popullore, që janë nëna e aforizmave të shkruara.

Vetëm nga njëra prej tyre mund të krijohen dhjetra variante aforizmash. Fransua de La Roshfuko, filozof francez i shekullit të 17-të, autor i shumë maksimave, në njërën prej tyre shkruan: “Në botë ka shumë bizele, që i lejojnë vetes të tallen me bathët”. Vetëm në folklorin tonë mund të gjenden disa fjalë të urta të ngjashme me këtë maksimë të Fransua de La Roshfukosë, si “u tall dhia me delen, se ia pa një herë bishtin përpjetë”, “qesh i dhjeri të përmjerin”, “qesh kukudhi lugatin”, e plot të tjera. Po edhe shprehja latine “kush nuk punon nuk ha” gjendet në folklorin tonë në variantin: “po s’luajte këmbët, s’ngjyen dot dhëmbët”. E tillë është aforizma.

Dihet që fjala aforizëm vjen nga greqishtja e vjetër “aphorismos” dhe e ka kuptimin: thënie e shkurtër përgjithësuese. Kjo formë letrare-filozofike njeh me dhjetra përkufizime nga shkrimtarë, filozofë, publicistë e të tjerë.

Kështu, Tolstoi e ka quajtur aforizmën: “mënçuri e vërtetë pa shumë fjalë”. Ndërsa A. Kroni, shkrimtar e dramaturg, thotë: “Aforizma është shprehja e kursyer më e zgjedhur e një mendimi. Në aforizmë mendimi abstragohet nga njeriu që e tregon dhe fiton një jetë të pavarur”.

Me një fjalë, aforizma shpesh largohet nga autori deri në humbje të tij, duke qëndruar më vete si një pronë e të gjithëve. Prandaj aforizmën e Naim Frashërit “kalliri që është plot e mban kokën ulur” e citojmë, duke nënvizuar: siç thotë një fjalë e urtë...

Kur flasim për aforizëm, ne theksojmë se është një thënie e shkurtër dhe e mënçme. Vallë mjafton kjo? shkurtër është edhe Teorema e Pitagorës: hipotenuza në katror është e barabartë me shumën e kateteve në katror.

Edhe mënçurinë e ka, por megjithatë nuk është aforizmë, por një përfundim shkencor.

Një autor i huaj, që nuk më kujtohet emri, thotë afërsisht se aforizma është një ushqim shpirtëror me dy fjalë në koncentrat. Ky përkufizim diçka i lirë na ndihmon

për të dalluar teoremën nga aforizma. Teorema është ushqim mendor, aforizma është ushqim shpirtëror. Si e tillë ajo kërkon hapësirë të gjerë të lirisë së mendimit. Në një shoqëri ku mendimi është i ngurtë brenda kornizave, aforizma me larminë e saj, e ka të vështirë zhvillimin.

Atëherë ajo zëvendësohet me citatet parafabrikate të udhëheqësve. Sapo përmenda larminë e aforizmave. Do të shtoja se një pjesë e tyre përshkohet nga një mendim filozofik i hollë dhe serioz, një pjesë tjetër nga një ironi, sarkazëm dhe humor. Po ka edhe një kategori me paradokse në të cilën shquhen Oskar Ualldi dhe Bernard Shou, po edhe Mark Tueni.

Në këto pak shënime u përpoqa të tregoj se çfarë përmban kjo fletorja ime me aforizma dhe me shprehje aforistike si dhe të them ndonjë mendim për aforizmën në përgjithësi.

Dritëro Agolli

21 Dhjetor 2006

 

Të dhëna

Lloji i botimitMe kapak te holle
Faqe256
ISBN9789992734728
RedaktoriSadije Agolli, Shaban Sinani
Viti i Botimit2017
VendodhjaTirane
GjuhaShqip
Tipi i publikimitLibër
StatusiI ri
Numri i botimeveI parë
Përmasat14 x 21

Libra të rinj Shiko më shumë >>

Libra të tjerë të autorit