Gjergj Fishta (1871-1940) është një ndër përfaqësuesit më të spikatur të kulturës dhe letërsisë kombëtare shqiptare, publicist antikoformist, atdhetar dhe klerik me vlera të rralla shpirtërore dhe intelektuale
Gjergj Fishta lindi në fshatin e vogël Fishtë të Zadrimës më 23 tetor 1871. Kur ishte 6-vjeçar zgjuarsia e tij i bie në sy famulltarit të fshatit, i cili e dërgon Fishtën në Seminarin Françeskan të Shkodrës. Më 1880, kur hapet seminari në Troshan, ai vijon në këtë shkollë. Këtu ai shfaqi trillin poetik. Më 1886 dërgohet për studime në Bosnjë. Vitin e parë e kaloi në Guçjagorë afër Travanikut. Mësimet filozofike i mori në kuvendin e Sutidkës, ndërsa ato teologjike në kuvendin e Livnos. Të kësaj kohe janë edhe "Ushtrimet e para poetike". Më 1893 i kreu studimet shkëlqyeshëm.
Gjergj Fishta është një nga vazhduesit më autentikë dhe të drejtpërdrejtë të Rilindjes, shprehës i idealeve të kësaj lëvizje kombëtare, duke përcjellë idetë dhe artin e saj me metodat e romantizmit, realizmit dhe klasicizmit. Deri më 1899 Fishta shkruan me alfabetin shqip të françeskanëve. Në janar të atj viti ai bëhet bashkthemelues dhe pjestar aktiv i shoqërisë "Bashkimi", të cilën e drejtoi poeti atdhetar Preng Doçi. Me alfabetin e kësaj shoqërie u botuan edhe krijimet e Fishtës të kësaj periudhe. Më 1902 emërohet drejtor i shkollës françeskane në Shkodër gjer atëherë e drejtuar nga klerikë të huaj. Menjëherë ai fut gjuhën shqipe si gjuhë mësimi në këtë shkollë. Arrin të botojë këngët e para të "Lahutës së Malësisë", kryevepër e poezisë epike shqiptare, më 1904. Më 1907 boton përmbledhjen satirike "Anzat e Parnasit", më 1909 përmbledhjen lirike "Pika voëset" më 1913 "Mrizi i Zanave".
Më 1908 ai mori pjesë në Kongresin e Manastirit si përfaqësues i shoqërisë "Bashkimi". U zgjodh Kryetar i Kongresit dhe drejtoi punën e Komisionit të Alfabetit.
Në vitin 1913 themelon revistën "Hylli i dritës" dhe u bë drejtor i saj. Nën pushtimin austriak boton gazetën "Posta e Shypnisë" (1916-1917), më 1916 themelon, bashkë me Luigj Gurakuqin, Komisinë letrare që kishte për qëllim krijimin e gjuhës letrare kombëtare.
Nga fillimi i prillit 1919 dhe gjatë vitit 1920 është sekretar i përgjithshëm i delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris. Në dhjetor 1920 zgjidhet deputet i Shkodrës. Në prill 1921, në mbledhjen e parë të parlamentit shqiptar zgjidhet nënkryetar. Si nënkryetar i Parlamentit kreu veprimtari të dënduara politike. Merr pjesë në Revolucionin e Qershorit 1924. Përndiqet pas rikthimit të Zogut në Shqipëri.
Vitet 1925 e 1926 i kalon në Itali. Ndërkohë, krijon, boton e riboton pareshtur. Të kësaj kohe janë edhe pjesa më e madhe e dramave, dramave lirike, tragjedive etj. Pas kthimit në Shqipëri nis etapa e fundit e krijimtarisë së Fishtës. Kësaj etape i vë vulën përfundimi e botimi i plotë i "Lahutës së Malësisë", (1937).
Për veprimtarinë poetike, arsimore, atdhetare e fetare Gjergj Fishta mori nderime të ndryshme. Më 1931 Greqia i jep dekoratën "Foenix". Më 1939 Italia e bën anëtar të Akademisë së saj. Vdiq në Shkodër më 30 dhjetor 1940.
Nuk ka një vepër të dytë si Anzat e Parnasit që e sjell mentalitetin, psikologjinë, mjedisin dhe rrethanat e kohës në të cilat u shkruan këto satira. Përmes kësaj vepre kuptojnë më së miri shqiptarin e djeshëm dhe të sotëm, prandaj Anzat duhet të jenë në çdo bibliotekë shqiptari të mirë....
Dramatika e Gjergj Fishtës është botimi më i plotë dhe më me peshë që i përcillet lexuesve nga Botimet Françeskane. Ky botim me dy vëllime është përgatitur nën kujdesin e redaktorit At Viktor Volaj. E gjithë drama e tij vjen sipas teksteve autentike që ka botuar autori para viteve '40. Në vëllimin e parë janë përfshirë: "Juda Makabe", "Shqyptari i...
Dramatika e Gjergj Fishtës është botimi më i plotë dhe më me peshë që i përcillet lexuesve nga Botimet Françeskane. Ky botim me dy vëllime është përgatitur nën kujdesin e redaktorit At Viktor Volaj. E gjithë drama e tij vjen sipas teksteve autentike që ka botuar autori para viteve '40. Në vëllimin e dytë janë përfshirë: "Shqyptarja e gjyqtetnueme", "Barit...
Në 80-vjetorin e vdekjes së Át Gjergj Fishtës Botimet Françeskane kanë ndërmarrë nxjerrjen e nji botimi të posaçëm të veprës së tij në gjashtë vëllime. Çdo vëllim paraprihet prej një studimi të veçantë nga personalitete të njohura në fushën e shkencave albanologjike në Shqipëri dhe Kosovë. Dramatika është strukturuar në një formë të veçantë nga Prof....
Në 80-vjetorin e vdekjes së Át Gjergj Fishtës Botimet Françeskane kanë ndërmarrë nxjerrjen e nji botimi të posaçëm të veprës së tij në gjashtë vëllime. Çdo vëllim paraprihet prej nji studimi të veçantë nga personalitete të njohura në fushën e shkencave albanologjike në Shqipëri dhe Kosovë. Ky vëllim përfshin “Lahuta e Malcis” dhe “Moisi Golemi i Dibers...
"Gomari i Babatasit", u botua në situatë që përkonte me beteja të ashpra politike rreth formës që do të merrte organizimi i ardhshëm shtetëror. Kritika fishtjane me ashpërsinë e saj, që nuk fal askënd, lëshoi mbi kokat e deputetëve, ministrave, gjithfarë zyrtarëve të kohës, talljen, fyerjen, sharjen, nëmën e mallkimin, ironinë, sarkazmën, satirën. Për...
Kjo vepër është një himn për bukurinë e për dashurinë në botën shqiptare, që mbështetet në një figuracion lirik (personazhet janë lule) dhe në një moralitet shqiptar të këngës ku dashuria këndohet vetëm nëpërmjet bukurisë. Vepra ka dhe një ton polemizues, sepse ishte shkruar për të përmbysur tezën e shfaqur serbe, se shqiptarët nuk dijnë ti këndojnë...
Ka shumë tekste të Lahuta e Malcis, por ata që duan të lexojnë botimin origjinal, ky është i vetmi. Botimet Françeskane sjellin botimin XVII i cili ka krijuar besimin e padiskutueshëm te lexuesi, jo vetëm për shkak të autenticitetit, por edhe për shkak të cilësisë dhe çmimit ekonomik
“Lahuta e Malcis” çel serinë e botimeve “Lexim plus” të shtëpisë botuese “Albas”, duke u ofruar nxënësve të shkollave të mesme veprën madhore të Gjergj Fishtës në formën e një antologjie poetike: nga një vepër me rreth 17 mijë vargje “Lahuta e malcis…” e kësaj rubrike vjen me rreth 4 mijë vargje.
Ky është i vetmi botim, i plotë, në variantin e fundit origjinal që shkroi autori, i pajisur me një studim hyrës dhe me shënime për çdo këngë
Në 80-vjetorin e vdekjes së Át Gjergj Fishtës Botimet Françeskane kanë ndërmarrë nxjerrjen e nji botimi të posaçëm të veprës së tij në gjashtë vëllime. Çdo vëllim paraprihet prej nji studimi të veçantë nga personalitete të njohura në fushën e shkencave albanologjike në Shqipëri dhe Kosovë. Në këtë vëllim ka një studim dhe përkthime nga Vincens Marku të...
Në 80-vjetorin e vdekjes së Át Gjergj Fishtës Botimet Françeskane kanë ndërmarrë nxjerrjen e nji botimi të posaçëm të veprës së tij në gjashtë vëllime. Çdo vëllim paraprihet prej nji studimi të veçantë nga personalitete të njohura në fushën e shkencave albanologjike në Shqipëri dhe Kosovë. Në këtë vëllim ka parathënien studiuesja Evalda Paci dhe janë...
Mrizi i zanave, Shkodër 1913. Fryma e përgjithshme që e përshkon këtë përmbledhje është më fort kombëtare se fetare. Karakteri patriotik i saj bie në sy edhe më fort në botimet e tjera të zgjeruara të viteve 1924, 1925 dhe në botimin post mortem më 1941.
Kulminacioni poetik i At Gjergj Fishtës është Mrizi i Zanavet. Ky është botimi IX, origjinal që vjen nga Botimet Françeskane për të gjithë ata që duan të shijojnë magjinë poetike fishtiane
Poema satirike Nikolejda vjen në botimin autentik siç e ka shkruar Fishta në origjinal përmes Botimeve Françeskane. Një prej majave të satirës fishtiane, e cila rrit ndjeshëm fuqinë e mendimit dhe madhështinë e Gjergj Fishtës në letrat shqipe
At Gjergj Fishta njihet pak si prozator, dhe ky botim i përgatitur nga Prof. Dr. Persida Asllani sjell përmasën e këtij kolosi të kulturës komëbtare si prozator. Në vëllimin e parë janë përfshirë të gjitha krijimet që nga viti 1899 deri 1922
At Gjergj Fishta njihet pak si prozator, dhe ky botim i përgatitur nga Prof. Dr. Persida Asllani sjell përmasën e këtij kolosi të kulturës komëbtare si prozator. Në vëllimin e II janë përfshirë të gjitha krijimet që nga viti 1923 deri në vitin1940
Në 80-vjetorin e vdekjes së Át Gjergj Fishtës Botimet Françeskane kanë ndërmarrë nxjerrjen e nji botimi të posaçëm të veprës së tij në gjashtë vëllime. Çdo vëllim paraprihet prej një studimi të veçantë nga personalitete të njohura në fushën e shkencave albanologjike në Shqipëri dhe Kosovë. Në këtë vëllim përfshihet edhe eseja “Tash që asht ba Shqipnia,...
Në 80-vjetorin e vdekjes së Át Gjergj Fishtës Botimet Françeskane kanë ndërmarrë nxjerrjen e nji botimi të posaçëm të veprës së tij në gjashtë vëllime. Çdo vëllim paraprihet prej nji studimi të veçantë nga personalitete të njohura në fushën e shkencave albanologjike në Shqipëri dhe Kosovë. Satirka është strukturuar në një formë të veçantë nga studiuesi...
Fuqia e lirikës së tij mbetet përgjithnjë në emocionalitetin e veçantë, në elementaritetin e figurës, në gjuhën shqipe krejt të veçantë, që mund të quhet gjuhë e Fishtës. Ajo fuqi vullkanike, që derdhet në vargje, ai rebelim që lirikën e kthen në kryengritje, janë karakteristikat e para të lirikës së tij atdhetare, fetare apo personale te Vallja e Parrizit.